نقاشی با گواش روی مقوا و بوم از تکنیک های شناخته شده مخصوصا برای تصویرسازی سنتی ایرانی است. نام گواش به عنوان یک رنگ قدیمی برای اکثریت افراد نامی آشناست. هدف ما در این مقاله آشنا کردن شما با این رنگ خارق العاده و خلق یک اثر پویا و هنری به وسیله گواش است.
واژه ی گواش در اصل فرانسوی بوده و به معنای شست وشو می باشد. قدمت استفاده از گواش به حدود ۶۰۰ سال پیش باز میگردد.نقاشی با گواش یکی از راه های جدیدیست که با بهره گیری از آن می توان ایده های نوین و خلاقیت شکل گرفته در ذهن را روی کاغذ پیاده کرده و از آن لذت برد.نقاشی با گواش روی مقوا یکی از شیوههای پرکاربرد نقاشی توسط نقاشان برای تهیهٔ تابلوها و کمیکها بودهاست که رنگآمیزی حاصل از آن به صورت مات می باشد.
ساختار گواش:
شباهت زیادی به آبرنگ داشته و برخی نقاشان این دو متریال را همزمان به کار میگیرند . برخی از انواع آبرنگهای موجود در بازار نیز که بیشتر به صورت تیوپ ، خمیری یا نیمه مایع در دسترس هستند ، به گونهای ساخته شدهاند که بتوان کیفیت های آبرنگ و گواش را همزمان پدید آورد .
بیشتر انیمیشنهای قرن بیست و یکم از گواش برای ایجاد جلوه های مات همراه با آبرنگ مورد استفاده قرار میدادند. تکنیک گواش را میتوان مخلوط با مدادرنگی، آبرنگ، جوهر،اکولین و رنگهای دیگر نیز استفاده کرد.
گواش یکی از رنگهاییست که اثر نقاشی شده با آن را به راحتی میتوان اسکن نمود و در کامپیوتر آن را نشان داد و ویرایش کرد.
رنگ گواش ، به دلیل سادگی در استفاده و کنترلی که میتوان بر روی آن داشت ، و همچینن ارزان بودن ، به اشتباه به عنوان وسیلهای برای نقاشی کودکان و افراد تازهکار شناخته شده اند( گواش به دلیل داشتن مواد مضر برای کودکان مناسب نیست، می توان از ابزار های جایگزین مثل آبرنگ برای آن ها استفاده کرد) . در حالی که گواش برای طراحی پوستر و انیمیشنسازی بسیار کارآمد است .
دلایل کاربرد زیاد گواش:
نقاشی با گواش روی مقوا به عنوان “رنگ پوستر” به این دلیل کاربرد دارد که به راحتی قابل کنترل است و به سرعت خشک می شود. گواش پس از تبخیر آب موجود در آن کاملا خشک میشود و به شکل ثابتی در می آید.
رنگ گواش در زمره رنگ های بدون بو از قبیل آبرنگ قرار دارد و در کار کردن با آن در فضاهای کوچک و بسته مشکل خاصی برای کاربران ایجاد نخواهد کرد و برای افرادی که به بوی سایر انواع رنگ ها آلرژِی داشته و واکنش نشان می دهند بسیار مناسب می باشد .
در واقع گواش گونهای از رنگ های مایع است که با حل شدن رنگدانهها در آب ایجاد میشود. این رنگدانه ها از یک نوع صمغ چسبیده تشکیل شده اند که حالتی مات و یکنواخت به رنگ های اثر نقاشی می بخشد. گواشهای با کیفیت ، رنگ دانههای طبیعی بیشتری دارند که باعث میشوند ، پس از استفاده ، شفاف تر به نظر برسند.
رنگهایی که کیفیت بالاتری دارند، حاوی نسبت بالاتری از رنگدانههای خشک هستند. رنگهای با کیفیت پایین تر از باریم سولفات که در رنگ دانههای همیشگی سفید یا به فرانسوی (blance fixe) است یا گچ برای غیر شفاف کردن گواش و افزایش نرمی و روشن کردن آن استفاده میکنند.
برخی رنگدانهها بهطور طبیعی از سایرین شفاف تر هستند. برخی تولید کنندگان از این رنگدانهها در تولید گواشهای با کیفیت استفاده میکنند.
در ساختار گواش، همانند آبرنگ، عامل اتصال رنگدانه هابهطور سنتی صمغ عربی است اما از اواخر قرن نوزدهم، از مواد ارزان تری مانند دکسترین زرد نیز استفاده شد. به عبارت دیگر گواش در نتیجهٔ ترکیب رنگ دانه و یک ساکنکننده مثل صمغ عربی یا صمغ نشاسته (دکسترین) به دست میآید با این حال در ترکیبات آن از موادی مانند گلیسرین ، کربنات کلسیم و پی ال نیز استفاده میشود . همچنین برخی گواشها دارای مادهٔ مرطوب کنندهٔ oxgall نیز هستند که به پخش رنگ روی کاغذ کمک میکند. برخی دیگر حاوی پلاستیک کنندهاند که علاوه بر بهبود قابلیت پخش روی کاغذ، از خشک شدن رنگ بیرون از تیوپ نیز جلوگیری میکند.
این رنگ( گواش) حلال در آب است و بعد از خشک شدن و گذر زمان طولانی می توان دوباره به آب واکنش نشان دهد. نکته جالب اینکه برای جلوگیری از ورود و رشد باکتری در تیوپ رنگ، مقداری گلیسیرین و نگه دارنده به تیوپ اضافه شود تا رطوبت آن را حفظ کند.
گواش از آبرنگ متفاوت است، زیرا ذرات و رنگدانهها بهطور معمول در گواش بزرگتر هستند و نسبت رنگدانه به اتصال دهنده بسیار بالاتر است و یک پرکننده سفید اضافی مانند گچ، که موجب تبدیل شدن گواش به یک رنگ جسمی میباشد به گواش افزوده میشود.
منظور از رنگ جسمی در اصطلاح هنری که هنرمندان از آن به عنوان یک رنگ نسبتآ غلیظ و مات که به صورت یک لایه ی یکنواخت و تخت متن کار را می پوشانند استفاده می کنند. این باعث میشود گواش سنگین تر و مات تر به نظر برسد.
از خاصیت پوشانندگی گواش میتوان استفاده کرد و آن را روی زمینههای رنگی هم استفاده کرد.
گواش همانند آبرنگ ، این قابلیت را دارد تا پس از خشک شدن رنگ ، نقاشی را ادامه داده و لایههای جدیدی را با ترکیب شدن با لایههای زیرین ایجاد کرد . با این حال ، ایجاد لایههای فراوان گواش ، باعث ترک خوردن و خراب شدن رنگ خواهد شد .
گواش از لحاظ لایهگذاری و پوشانندگی مشابه اکریلیک و رنگ روغن عمل میکند ؛ با این تفاوت که گواش اثری مات و غیر شفاف را ایجاد میکند .
با این حال در نقاشی با گواش روی مقوا و بوم گواش را میتوان مانند رنگ روغن و اکرلیک در طرحهایی که نیاز به رنگ پردازی جسمی دارند ، مورد استفاده قرار داد
یکی از استفادههای رایج از نقاشی با گواش روی مقوا، در کنار کار کلاژ است. به صورتی که تکههای نقاشی گواش با کلاژ تغییر شکل داده و اثر متفاوتی را خلق می کنند. هنری ماتیس از هنرمندانی است که از این شیوه بسیار بهره برده است.
اصطلاح تکهچسبانی یا کُلاژ، نام تکنیکی در هنرهای تجسمی است. در این روش مواد و چیزهای گوناگونی مانند تکههای روزنامه، کاغذهای رنگی، مقوا، پارچه، عکس، اشیای دورریختنی و جز اینها را بر روی یک سطح صاف مانند بوم، تخته یا مقوا میچسبانند تا یک ترکیب جدید به وجود آورند. گاهی نیز با طراحی یا نقاشی آن را تکمیل میکنند.
نواعی از تکهچسبانی هم وجود دارد که شامل مواد دارای حجم مانند تکههای چوب، ظروف شکسته، دگمه، پیچ و مهره یا هرچیز سهبعدی دیگر بر روی یک سطح میشود.
مقاله نقاشی با آبرنگ را از دست ندهید
ویژگی های رنگ گواش :
- رنگ گواش به آسانی می شکند، اگر رنگ به ضخامت زیادی روی صفحه نازک مالیده شود پس از خشک شدن سبک تر می شود.
- به دلیل غیر شفاف بودن گواش، روشنی رنگ گواش به رنگدانه و سطحی که روی آن نقاشی ترسیم می شود، بستگی دارد. به همین علت می توان این رنگ را روی کاغذهایی که رنگ های دیگری دارند استفاده شود و به نقاشی جلوه ای زیباتری عطا کرد.
- کاغذهای آبرنگ، کاغذهای طراحی سنگین مورد استفاده برای نقاشی گواش هستند.
- گواش در بسته بندی های گوناگون وجود دارند: تیوپی، مدادی و قوطی (گواش های قوطی پر کاربرد ترند و استفاده از آنها راحت تر است، مثل گواش پنتل یا گواش پارس
- به راحتی قابل تمیز کردن هستند.
- یکی دیگر از ویژگی های رنگ گواش تنوع در رنگ های آن است تا جایی که کاربران به ندرت و در موارد بسیار نادر به ترکیب کردن رنگ ها به منظور ایجاد رنگ جدید احتیاج پیدا می کنند . البته ترکیب رنگ با گواش کار نسبتا ساده ایست
تفاوت آبرنگ و گواش
در گواش ، نسبت صمغ به رنگدانه بیشتر است. از این رو خاصیت پوشانندگی بیشتری داشته و هنگام استفاده قابل کنترل تر است .
گواش یک رنگ غیر شفاف است که از رنگ دانه شبیه رنگدانه شفاف آبرنگ و مخلوط صمغ عربی ساخته شده است. چنین مخلوطی باعث ضخیم شدن و سنگین شدن رنگ می شود و به همین علت نقاشی حاصل از رنگ های گواش به ظرافت آبرنگ نمی گردد.
در آبرنگ یا نقاشی رنگ ها شفاف به نظر می رسند و شاید تفاوت عمده ی تکنیک گواش و آبرنگ در این باشد که در آبرنگ چنان که از نام آن بر می آید هنرمند برای ایجاد تونالیته ی رنگی، رنگ ها را با آب ترکیب می کند و ملایمت و شفافیت رنگ ها نیز از همین جا ناشی می شود. حال آن که در تکنیک گواش اصولا از رنگ ها برای پوشاندن سطوح استفاده می شود و به تعبیر عامیانه تر در گواش رنگ ها یکپارچه و تخته تخته به کار برده می شوند .
در نقاشی با گواش روی مقوا برای تغییر درجه ی تاریکی و روشنی رنگ ها برخلاف آبرنگ معمولا از رنگ سفید استفاده می شود ( باید متذکر شویم استفاده مقادیر ناچیزی از آب در گواش هم اجتناب ناپذیر است ) افزودن مقادیر متغیری از رنگ سفید درجه تاریک روشن رنگ گواش مورد نظر را تعیین می کند.بهتر است گواش را مانند آبرنگ از روشن به تیره کار کرد. گرچه رنگ های گواش پوشانندگی خوبی دارند، با این وجود روشن تر کردن جای تیره در گواش دشوارتر از تیره کردن جای روشن است.
نکات ریز اما مهم:
در این راستا توجه به نکات زیر الزامی است:
اولا در تکنیک نقاشی با گواش روی مقوا رنگ را نباید بیش از حد غلیظ برداشت. چون در غیر این صورت رنگ مورد نظر ظرف مدت کوتاهی خرد شده و فرو می ریزد. (منظور از حد در اینجا فوق حد آستانه یا اشباع رنگ گواش است. باید توجه داشت که سیاه و سفید در رساندن رنگ های گواش به مرحله ی اشباع بسیار حائز اهمیت هستند).
از دشواری های نقاشی با گواش، پوشاندن سطوح بزرگ بصورت یکدست و یکنواخت و بدون بجا گذاشته شدن لکه ها و خط های ناخواسته است.
در این موارد می توان جاهای ناموفق را با گذاشتن رنگ های جدید اصلاح کرد. البته نباید در این کار زیاده روی نمود زیرا چنانچه اشاره شد، رنگ ها ترک برداشته و می ریزند.
ثانیا رنگ را نباید بیش از حد رقیق برداشت زیرا در غیر این صورت ظهور لکه ها و بریدگی ها در سطح کار ما حتمی خواهد بود .
امروزه از تکنیک نقاشی با گواش روی مقوا در زمینه ها و ابعاد متعددی استفاده می شود، مهمتر از همه کاربرد گواش در زمینه های گرافیکی به ویژه پلاکاتهاست . به عبارت دیگر تکنیک گواش را در تبلیغات هنری چون طراحی پوسترها آفیش ها ، تصویرسازی ( آپلوس تراسیون) و غیره به کار می برند . دراین زمینه گواش به عنوان رنگ پلاکات معروف است.
قلم موی گواش
انواع قلمو با در نظر گرفتن به شکل ظاهری ، سایز و جنس موهای به کار رفته برای ساخت آن به انواع متفاوتی دسته بندی می شوند . به طور معمول سایز قلموها را با توجه به ابعاد طرح انتخابی مورد نظر انتخاب می کنند . جنس موهای مورد استفاده برای ساخت انواع قلمو نیز با توجه به متریال مورد استفاده و میزان بودجه ای که برای خرید قلمو در نظر گرفته شده است انتخاب می شود به صورت مثال قلمو های ساخته شده با موی طبیعی انسان یا حیوان قیمت بسیار بالاتر در مقایسه با انواع ساخته شده بوسیله انواه الیاف مصنوعی دارد . شکل ظاهری قلمو و نحوه چیدمان موهای قلمو به مقدار زیادی به مواد و متریال مورد نظر و تا حدودی نیز به طرح مورد نظر بستگی دارد . اما در نهایت برای اجرای قلموهای مورد استفاده با گواش قلموهایی که موهای نرم تر دارند بسیارمناسب ترند .
معمول ترین نوع قلمو از لحاظ شکل ظاهری برای کار با گواش قلموی گرد است . شکل ظاهری قلموی گرد به شکل شعله شمع است . سایز مورد نظر را می بایست با توجه به ابعاد طرح مورد نظر انتخاب کرد . در انتخاب قلموی با کیفیت می بایست به چند نکته توجه کرد . میزان انعطاف پذیری موهای قلمو یکی از نکاتی است که در انتخاب قلموی با کیفیت می بایست مورد توجه قرار بگیرد . هماهنگی و برش هم اندازه و یکسان موهای قلمو یکی دیگر از مواردی است که در انتخاب یک قلموی با کیفیت می بایست مد نظر قرار گرفته شود . یکی دیگر از مواردی که در تشخیص قلموی مرغوب و باکیفیت از انواع بی کیفیت و نامرغوب می بایست به آن توجه کرد میزان استحکام و هماهنگی قرار گرفتن موهای قلمو در قسمت بسط قلمو است ، عدم استحکام موهای قلمو در قسمت بسط منجر به جدا شدم موهای قلمو از آن در حین اجرای کار شود .
در تکنیک نقاشی با گواش روی مقوا توصیه می شود که هنر آموزان از قلم موهایی که دارای نوکی نرم و صاف هستند استفاده کنند . قلم موهای آبرنگ و گواش بر حسب نوع استفاده و اندازه به درجات مختلفی از یک الی دوازده تقسیم بندی می شود .
دسته ی قلم موهای مورد استفاده برای تکنیک نقاشی با گواش روی مقوا، در صورت استفاده از کاغذ یا مقوا، کوتاه بوده و در صورت استفاده از بوم نقاشی، دارای دسته ی بلند تری هستند.برای پوشاندن سطح بزرگتر در نقاشی با گواش روی مقوا از قلم موی درجه ی ۶ تا ۸ استفاده می شود. برای سطوح کوچکتر و همچنین کنتورها ( مرزبندی ها) و یا خطوط برجسته نمای اشکال و فرم های یک اثر غالبا از قلم موی درجه ی ۲و ۳ استفاده می شود و بالاخره برای قلمگیری ، ریزه کاری ها و نگاره های کار از قلم موی صفر و دوصفر (صفرصفر) استفاده می کنند.
کاغذ و مقوای مخصوص نقاشی با گواش روی مقوا
علاوه بر قلم مو ، نوع کاغذ مصرفی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است .
باتوجه به کاربردهای چندگانه گواش، نقاشی روی بوم و یا کاغذ می تواند کاری لذت بخش باشد. از مناسب ترین انواع کاغذ در نقاشی با گواش یکی کاغذ فیل نشان است که نسبت به سایر انواع کاغذ کمی زبرتر است و دیگر کلیه کاغذهای مقوایی که فاقد لایه ی براق امولسیونی هستند.
گواش عمدتا روی کاغذهای ضخیم یا مقوا کار می شود.
کاغذ دست ساز فشرده گرم با بافت نرم نیز ویژه نقاشی با گواش می باشند.
کاغذ فابریانو، اشتنباخ، کانسون، آرچ، خروس نشان و نیز کاغذ چکشی و انواع مقوای ماکت برای استفاده از گواش کاربرد دارد.
حساسیت پوستی گواش
از دیدگاه متخصصان پوست برخی مواد شیمیایی به کار رونده در رنگ ها میتوانند حساسیتهای تماسی ایجاد کنند.
گواش به طور متوسط رنگ سمی است و اگر از صمغ عربی تهیه شده باشد، میتواند حساسیت تنفسی و پوستی ایجاد کند. پودر گواش را استشمام نکنید و انواع بدون فرمالدیید آن را تهیه کنید.
استفاده از هر نوع ماده شیمیایی از جمله رنگ روی صورت میتواند با عوارضی همراه باشد. شایعترین این عوارض حساسیت پوستی است.
به عنوان مثال اگر کودکی به نوعی رنگ حساسیت داشته باشد ممکن است در مرتبه اول استعمال آن روی پوست مشکل خاصی ایجاد نشود اما در مرتبه دوم استعمال آن رنگ، دچار قرمزی، تورم و خارش پوستی شود که میتواند عوارض ناخوشایندی را به همراه داشته باشد و در این شرایط مراجعه به متخصص پوست و مو ضروری است.
مراحل نقاشی با گواش روی مقوا
برای انتخاب ساپورت گزینه های زیادی پیش روی شماست. بسیاری از نقاشان و هنرمندان برای کار با گواش، از کاغذ های آبرنگ به دلیل قیمت مناسب و حمل آسان استفاده می کنند. اما برای کار گواش می توان از برد تصویرسازی بوم که مناسب برای متریالهای آبکی است و آب را خوبی جذب می کند استفاده کرد.
مرحله دوم:
دومین مرحله برای نقاشی با گواش روی مقوا، آماده کردن محیط مناسب برای شروع نقاشیتان است.میز کارتان را به یک روزنامه باطله یا سفره ی یک بار مصرف بپوشانید، که رنگ اشتباهاً به جایی ریخته نشود چون این رنگ بسیار غلیظ است و در صورت اینکه مثلاً روی فرش بریزد پاک کردن آن مشکل است.
ک ظرف آب تمییز برای شستوی قلم مو ها در کنارتان داشته باشید. به یک ظرف اسپری آب و یک رول دستمال کاغذی نیز برای پاک کردن قلم مو ها و احتمالا پالت گواشتان لازم داشته باشید.
رنگ ها باید به مقدار مورد نیاز روی پالت گواش شما قرار بگیرند، همچنین در طور کار اگر به مرور زمان رنگ هایتان را روی پالت بگذارید از احتمال خشک شدن رنگ ها جلوگیری می کنید.
در ابتدای کار قلموی خود را داخل رنگ گواش کنید و یک خطی روی کاغذ رسم کنید دوباره همان قلم مو را داخل آب فرو کنید و خطی دیگر بر روی خط قبلی ترسیم کنید، توجه کنید که آب بر میزان شفافیت و مات بودن رنگ های نقاشیان تاثیر گذار خواهد بود. این کار را به صورت چند بار با زیاد و کم کردن میزان رنگ و آب انجام دهید، تا همه چیز دستتان بیاید.
در مرحله ی بعد رنگ های مورد نیازتان را روی پالت بگذارید و با ترکیب کردن آن ها رنگ دلخواهتان را بدست آورید، با این کار تمرکز شما برای ادامه ی کار بیشتر خواهد شد.قبل از ترکیب رنگ هایتات قلمو ها تمیز کنید تا رنگ های باقی مانده روی قلم موی شما کاملا از بین رفته و تداخلی در رنگ های شما ایجاد نکنند.
اگر در ترکیب آب در درون رنگ گواش زیاده روی کرده اید می توانید با اضافه کردن صمغ عربی داخل رنگتان، آن را به خالت اولیه باز گردانید. همچنین با اضافه کردن این ماده کمک شایانی به ماندگاری بیشتر اثر خود می کنید.هنگام شروع کارتان برای نقاشی با گواش روی مقوا، ابتدا یک طرح کلی از ایده ایی که در ذهنتان نقش بسته به کاغذ وارد کنید. با این کار تناسب بین اجزای نقاشیتان حفظ می شود.
سپس کارتان را با لایه گذاری ادامه دهید. برای لایه گذاری از رنگ های پایه ایی استفاده کنید که با آب ترکیب شده و حالت سبک تری به خود گرفته اند. نباید در ابتدای کار به جای استفاده از رنگ های رقیق از رنگ ها ی داخل تیوپ یا مخزن به صورت مستقیم استفاده کرد. همچنین استفاده از رنگ های رقیق اثری شفاف به کار شما می دهند.
۲ روش کاربردی:
در ادامه به دو روش می توان کار را پیش برد:
روش اول یک یا دو زیر لایه خالص و شفاف مانند آبرنگ قرار داده می شود و در روش دوم تعداد زیادی زیر لایه ی نرم جهت پرداخت و به وجود آوردن حجم مناسب در کار تولید می شود. البته به یک نکته مهم باید توجه کرد و آن اینکه اگر لایه های گواش بیش از حد ضخیم باشد، امکان به وجود آمدن ترک در کار وجود دارد.برای ادامه کارتان در تکنیک نقاشی با گواش روی مقوا، باید لایه زیرین نقاشیتان کاملا خشک شده باد، زیرا در صورت خشک نشدن یا مرطوب بودن لایه زیرین کار، احتمال ترکیب شدن آن با لایه ی جدید بالا می رود و یا در اصلاح کار ما چرک خواهد شد.
برای حجم پردازی و سایه روشن های کار، یک خط روی ساپورت یا سطح کار رسم کنید و از ترتیب رنگی روشن به تیره همان طور که قبلا ذکر شد، استفاده کنید.بعد از ایجاد سایه روشن های کار، نوبت به ریزه کاری ها و جزئیات کار می رسد که می توانید با قلم موی سایز کوچک تری این مرحله را پشت سر بگذارید. دوباره کار را برای خشک شدن و رفع ایرادات احتمالی رها کرده و به اصلاح آن درصورت داشتن ایراد، می پردازیم.اگر اثر نهایی مورد توجه قرار گرفت توصیه می شود به دلیل حساس بودن متریال گواش برای حفاظت و جلوه ی زیباتر استفاده شود.
خرید لوازم نقاشی این روزها خیلی راحت شده، یک کلیک راهه.